Leasing operacyjny w bilansie – co warto wiedzieć

Ujmowanie leasingu w bilansie zależne jest od tego, czy mamy do czynienia z leasingiem operacyjnym czy finansowym. Rozróżnienie na gruncie ustawy o rachunkowości tych dwóch rodzajów leasingu wcale nie jest takie proste – nie ma bowiem w niej bezpośredniej definicji leasingu jako takiego ani jego rodzajów. Znajdują się za to w ustawie regulacje dotyczące przyjęcia przez dany podmiot obcego środka trwałego albo wartości niematerialnej lub prawnej do użytkowania w ramach zawartej między finansującym a korzystającym odpłatnej umowy na czas określony. Na podstawie zapisów w UoR można stwierdzić, jaki leasing występuje w ramach umowy i jak ująć go prawidłowo w bilansie.

Leasingowane aktywa w bilansie – u korzystającego czy finansującego

Najbardziej istotną kwestią do rozstrzygnięcia jest to, kto powinien zawierać leasingowane aktywa w bilansie – strona korzystająca ze środka trwałego czy wartości niematerialnej lub prawnej czy strona finansująca? W przypadku leasingu finansowego przedmiot umowy uważany jest za aktywa korzystającego i w związku z tym to on dodaje do bilansu nowy środek trwały czy wartość niematerialną lub prawną pod właściwą kategorią. Zatem leasingobiorca będzie dokonywał odpisów amortyzacyjnych w leasingu finansowym. Zaś leasing operacyjny w bilansie korzystającego nie jest odzwierciedlony, bo leasingowany przedmiot pozostaje własnością finansującego. W związku z tym, nie ma także potrzeby dokonywania amortyzacji. W leasingu operacyjnym to finansujący, czyli leasingodawca, wpisuje przedmiot umowy do bilansu. U korzystającego nie następuje zwiększenie sumy bilansowej po zawarciu umowy leasingu operacyjnego. W księgach wykazywany jest jedynie koszt z tytułu opłacania rat leasingowych, który wpływa na wynik finansowy bieżącego okresu i należny podatek dochodowy.

Operacyjny czy finansowy? Warunki ustawowe

Ustawa o rachunkowości nie zawiera definicji leasingu operacyjnego ani finansowego – w ogóle nie operuje pojęciem leasing. Skąd zatem wiedzieć, na jaki rodzaj leasingu zawarta została umowa i tym samym, kto powinien dodawać aktywa do bilansu: korzystający czy finansujący? UoR w art. 3 ust. 4 określa warunki, z których co najmniej jeden musi zostać spełniony, aby w świetle przepisów uznać leasing za finansowy. Te warunki to:

• Umowa przenosi własność przedmiotu leasingowanego na rzecz korzystającego po upływie okresu, na który została zawarta. Przeniesienie własności musi być bezpłatne np. opłata końcowa została wliczona już w raty leasingowe.
• Okres, na jaki zawarto umowę, w większości opowiada przewidywanemu okresowi zużycia środka trwałego lub wartości niematerialnej albo prawnej.
• W umowie zawarto zapis o przyrzeczeniu finansującego do zawarcia z korzystającym następnej umowy o oddanie w odpłatne użytkowanie przedmiotu leasingowanego albo przedłużeniu dotychczasowej umowy na korzystniejszych warunkach, niż oferuje aktualna umowa.
• W umowie zawarte jest prawo do nabycia przedmiotu leasingowanego przez korzystającego po upływie umowy za cenę niższą niż wartość rynkowa z dnia nabycia.
• Suma opłat bez dyskonta ustalona w umowie i należna w czasie jej obowiązywania przekracza 90% wartości rynkowej leasingowanego przedmiotu na dzień umowy.
• Leasingowany przedmiot został indywidualnie dostosowany do potrzeb korzystającego i tylko on może go użytkować bez konieczności wprowadzania istotnych zmian. Ten zapis dotyczy zatem bardzo specjalistycznych aktywów.
• Istnieje możliwość wypowiedzenia umowy, jeśli wszelkie koszty z tego tytułu oraz straty po stronie finansującego zostaną pokryte przez korzystającego. W umowie musi znaleźć się zapis o karze umownej.

Podsumowanie

Ustawa o rachunkowości zawiera warunki, z których co najmniej jeden musi zostać spełniony, aby zakwalifikować na gruncie prawa umowę leasingu jako finansową. W takiej sytuacji to korzystający dodaje do bilansu leasingowany środek trwały lub wartość niematerialną albo prawną. Jeśli nie ma podstaw do uznania leasingu za finansowy i jest on kwalifikowany jako leasing operacyjny – w bilansie korzystający nie dodaje żadnych zapisów.